انواع درخت کاج

1404/08/27

انواع درخت کاج و راهنمای انتخاب بهترین گزینه برای باغ و آپارتمان

اگر به دنبال درختی هستید که در تمام فصول سبز بماند و در برابر سرما، گرما و خشکی دوام بیاورد، بدون تردید درخت کاج یکی از بهترین گزینه هاست. این درخت با ظاهر باشکوه و برگ های سوزنی، در فضای باز، باغ، ویلا و حتی محیط آپارتمانی جلوه ای خاص ایجاد می کند.اما همه کاج ها شبیه هم نیستند؛ هر گونه ویژگی ، رشد و نیاز متفاوتی دارد که باید با اقلیم محل زندگی شما هماهنگ باشد.در این مطلب، در ایران کاملیا، با محبوب ترین و مقاوم ترین انواع درخت کاج آشنا می شوید تا بدانید کدام گونه برای فضای سبز شما انتخابی بهتر است.

معرفی گونه های شاخص درخت کاج

درختان کاج در سراسر جهان بیش از 100 گونه دارند، اما فقط تعدادی از آن ها برای اقلیم ایران و طراحی فضای سبز مناسب هستند. در این بخش، با شناخته شده ترین گونه های کاج که در ایران کاشته می شوند آشنا می شوید.

برای انتخاب بهترین نوع کاج، فقط ظاهر یا ارتفاع را در نظر نگیرید،اقلیم، رطوبت و فضای کاشت در دوام و زیبایی درخت نقش تعیین کننده دارند.

خصوصیات درخت کاج

درخت کاج از خانواده سوزنی برگ هاست و به خاطر مقاومت بالا و زیبایی همیشگی، یکی از مهم ترین درختان در طراحی فضای سبز به شمار می آید.برگ های سوزنی شکل، رنگ سبز ثابت در تمام فصول و رشد آهسته اما پایدار، از ویژگی های اصلی این درخت هستند.کاج ها معمولا ریشه ای عمیق دارند که باعث می شود در برابر بادهای شدید و خاک های کم عمق نیز پایدار بمانند.

مخروط های چوبی آن ها محل نگهداری بذر است و همین ویژگی، به تکثیر طبیعی در مناطق مختلف کمک می کند.جالب است بدانید بیش از 100 گونه کاج در جهان وجود دارد که هرکدام از نظر شکل تاج، اندازه برگ و تحمل اقلیم، تفاوت قابل توجهی دارند.برگ درخت کاج از نوع سوزنی و باریک است که تبخیر آب را به حداقل می رساند، به همین دلیل درختی بادوام و مناسب برای مناطق خشک و مرطوب محسوب می شود.

انواع درخت کاج بر اساس کاربرد و محل کاشت

همه ی درختان کاج زیبا هستند، اما انتخاب نوع مناسب آن به محیط کاشت، شرایط آب وهوایی و هدف شما بستگی دارد.برخی گونه ها برای فضای باز و باغ ها طراحی شده اند، بعضی به صورت تزئینی و کوتاه قد پرورش داده می شوند، و چند گونه هم برای محیط های بسته و آپارتمانی مناسب هستند.
در ادامه، مهم ترین گروه های درخت کاج را با ویژگی هایشان بررسی می کنیم :

1. انواع درخت کاج برای حیاط و باغ

اگر به دنبال درختی مقاوم، بلند و سایه دار برای ویلا یا محوطه باغ هستید، کاج های حیاطی بهترین انتخاب هستند،این گونه ها در برابر سرما، باد و رطوبت مقاوم هستند و ریشه ی عمیق آن ها باعث پایداری در زمین های مختلف می شود.

کاج تهران(Pinus Eldarica) 

کاج تهران (Pinus eldarica) یا کاج مُندو، درخت همیشه سبز بومی قفقاز و آسیای مرکزی است که به دلیل مقاومت عالی به کم آبی، خاک فقیر و قلیایی، گرمای شدید، سرمای تا -۲۵ درجه و آلودگی هوا، بهترین گزینه برای کاشت در شهرهای خشک و نیمه خشک ایران به ویژه تهران محسوب می شود.

رشد اولیه رشد سریع (۵۰–۸۰ سانتی متر در سال) دارد و در بزرگسالی به ۱۵–۲۵ متر ارتفاع با شکل مخروطی زیبا، سوزن های بلند سبز تیره و تنه صاف می رسد.

این کاج به دلیل ریشه های عمیق، در تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش مؤثر است و به عنوان بادشکن، فضای سبز شهری، پارک ها، خیابان ها و کمربند سبز شهرها بسیار مناسب است. در کل، کاج تهران با زیبایی پایدار و سازگاری بالا، یکی از موفق ترین درختان غیربومی در منظر شهری ایران است

کاج اتریشی :(Austrian Pine) 

کاج اتریشی (Pinus nigra) یا کاج سیاه اروپایی، درخت همیشه سبز بومی جنوب و مرکز اروپا و آسیای صغیر، یکی از بهترین گونه ها برای ایجاد بادشکن های قوی و ماندگار در مناطق بادخیز ایران است.

این کاج با تنه تیره و پوست ضخیم ترک خورده، سوزنی های بلند (۸–۱۶ سانتی متر)، سبز تیره و براق و تاج بسیار متراکم، در برابر بادهای شدید، طوفان و برف سنگین مقاومت فوق العاده ای دارد. تحمل خوبی به خاک آهکی و فقیر، کم آبی، آلودگی هوا و سرمای تا -۳۰ درجه سانتی گراد نشان می دهد.

رشد جوانی آن سریع و در بزرگسالی به ارتفاع ۲۰–۴۰ متر می رسد. به دلیل تاج گسترده و ریشه های قوی، علاوه بر بادشکن، در تثبیت خاک شیب دار، کمربند سبز، پارک ها و فضاهای وسیع بسیار مناسب است.

کاج اتریشی با زیبایی خشن و توانایی بی نظیر در کاهش سرعت باد، انتخابی ایده آل برای مناطق بادگیر و نیمه خشک ایران به شمار می رود.

کاج پاندروسا یا کاج زرد  :(Ponderosa Pine)

کاج پاندروسا یا کاج زرد (Pinus ponderosa)، یکی از مقاوم ترین کاج ها به خشکی و مناسب مناطق نیمه خشک ایران است. این درخت همیشه سبز بومی غرب آمریکا، سوزن های بلند و معمولاً سه تایی به رنگ سبز تیره تا زرد-سبز و پوست نارنجی-قرمز ورقه ای بسیار زیبایی دارد.

با تحمل شدید کم آبی، خاک فقیر، گرمای زیاد و سرمای تا -۳۰ درجه، حتی با بارندگی کمتر از ۴۰۰ میلی متر به خوبی رشد می کند. ارتفاع آن به ۲۵–۴۰ متر می رسد و رشدش متوسط تا نسبتاً سریع است.

کاج پاندروسا به دلیل مقاومت بالا به خشکی و آتش سوزی های سطحی، گزینه ای عالی برای بادشکن، کمربند سبز، پارک ها و فضای سبز مناطق خشک و مرکزی ایران به شمار می رود.

 کاج مدیترانه ای :(Aleppo Pine) 

کاج مدیترانه ای یا کاج حلب (Pinus halepensis)، یکی از سریع الرشدترین و مقاوم ترین کاج ها به گرما و خشکی در مناطق گرمسیر و نیمه خشک ایران است. این درخت همیشه سبز بومی نواحی مدیترانه، سوزن های نازک، روشن و بلند (۶–۱۲ سانتی متر) به صورت جفتی دارد و تاجی باز، چتری و بسیار زیبا در بزرگسالی ایجاد می کند.

با تحمل گرمای بالای ۴۵ درجه، کم آبی شدید، خاک های فقیر آهکی و شور، رشد بسیار سریعی دارد و در سال های اول تا یک متر در سال ارتفاع می گیرد. ارتفاع نهایی آن ۱۵–۲۵ متر است و حتی در سواحل خلیج فارس و جنوب ایران عملکرد عالی نشان می دهد.

کاج حلب به دلیل رشد سریع، تحمل آتش و سازگاری با گرما و بادهای شور، انتخابی ایده آل برای بادشکن های ساحلی، فضای سبز شهرهای گرمسیری، تثبیت شن های روان و کمربند سبز مناطق جنوبی و مرکزی ایران است.

کاج مونتری :(Monterey Pine) 

کاج مونتری (Pinus radiata)، یکی از زیبا و حجیم ترین کاج های همیشه سبز و تزئ Bomi بومی سواحل کالیفرنیا است. این درخت با تاجی بسیار پرپشت، گسترده و گرد، سوزن های براق سبز تیره (سه تایی و ۱۰–۱۵ سانتی متر) و شاخه های افقی منظم، ظاهری بسیار تزئینی و مجلل دارد که در پارک ها و باغ های بزرگ چشم نواز است.

رشد آن فوق العاده سریع است (در شرایط مناسب تا ۱/۵–۲ متر در سال) و در ۲۰ سالگی به راحتی به ارتفاع بالای ۲۰ متر می رسد. کاج مونتری خاک مرطوب و زهکشی شده، هوای معتدل تا نیمه گرم و مه ساحلی را ترجیح می دهد؛ به همین دلیل در نواحی شمالی ایران (گیلان، مازندران و گلستان) و ارتفاعات البرز غربی بهترین عملکرد را دارد.

با وجود حساسیت نسبی به سرمای شدید زیر -۱۲ درجه و خشکی طولانی، در مناطق معتدل و مرطوب کشور به عنوان درخت زینتی لوکس، بادشکن سریع الرشد و درخت کریسمس طبیعی بسیار محبوب است و منظره ای خیره کننده خلق می کند.

2. انواع کاج زینتی و مینیاتوری(کوتاه قد)

کاج های زینتی برای فضاهای کوچک تر مثل حیاط ویلا، لبه مسیرها یا محوطه های گل کاری شده کاربرد دارند.این گونه ها معمولا رشد کندتری دارند و به شکل کروی، مخروطی یا توپی پرورش داده می شوند.

کاج مشهدی :(Mugo Pine)

کاج مشهدی یا کاج موگو (Pinus mugo)، کاجی کوتاه قد (۱–۴ متر، ندرتاً تا ۸ متر)، پرپشت و بسیار مقاوم به سرما است. این گونه همیشه سبز بومی کوه های آلپ و کارپات، به صورت بوته ای یا درختچه ای رشد می کند.

سوزنی های کوتاه، تیره و بسیار متراکم آن تاجی کروی یا بالشتکی و فوق العاده پرپشت ایجاد می کند. تحمل سرمای تا -۴۰ درجه، بادهای سرد، برف سنگین، خاک فقیر سنگلاخی و سایه جزئی دارد.

به دلیل قد کوتاه و فرم فشرده، انتخابی عالی برای باغچه های صخره ای، حاشیه ها، پوشش شیب، تپه های کوچک و فضای سبز شهری در مناطق سردسیر (مشهد، تبریز، اردبیل و ارتفاعات البرز) است.

کاج موگو با زیبایی پایدار و نیاز به نگهداری بسیار کم، بهترین کاج زینتی کوتاه قد برای اقلیم سرد و کوهستانی ایران به شمار می رود.

کاج کله قندی یا کونیکا :(Conica Pine) 

کاج کله قندی یا کونیکا (Picea glauca 'Conica')، یک کاج مخروطی مینیاتوری و همیشه سبز با فرم کاملاً منظم و متقارن مخروطی (کله قندی) است. این رقم کوتوله از صنوبر کانادایی، رشد بسیار کندی دارد و پس از ۱۰–۱۵ سال فقط به ۲–۳ متر ارتفاع می رسد؛ بنابراین همیشه شکل زیبا و فشرده خود را حفظ می کند.

سوزن های نرم، کوتاه و سبز روشن آن به صورت متراکم و مارپیچی روی شاخه ها قرار گرفته و ظاهری مخملی و بسیار شیک و مدرن ایجاد می کند. کونیکا به سرمای شدید (تا -۴۰ درجه)، باد و آفتاب کامل مقاوم است، ولی در گرمای شدید جنوب ایران ممکن است بسوزد.

به دلیل فرم ایده آل و نگهداری آسان، انتخاب اول طراحان محوطه برای باغ های مدرن، ورودی ساختمان ها، گلدان های بزرگ، روف گاردن، حاشیه ها و فضاهای رسمی است. کاج کونیکا در تمام فصول سال مثل یک مجسمه سبز و بی نقص در محوطه می درخشد.

 کاج ژاپنی سیاه :(Japanese Black Pine)

کاج ژاپنی سیاه (Pinus thunbergii)، یکی از زیباترین و اصیل ترین کاج های زینتی جهان است. این درخت همیشه سبز بومی ژاپن و کره، با تنه ای خاکستری-نقره ای خیره کننده و پوست ترک خورده و ورقه ای و سوزن های بلند، براق و سبز تیره (به صورت جفتی) ظاهری بسیار باشکوه و مجسمه وار دارد.

در فرهنگ ژاپنی سال هاست به عنوان درخت بونسای و نیواکی (باغ های ژاپنی) استفاده می شود و با هرس و شکل دهی به فرم های ابری، کج و هنری درمی آید. رشد آن متوسط است و در ایران به ارتفاع ۸–۱۵ متر می گیرد، اما با هرس به راحتی کنترل می شود.

کاج سیاه ژاپنی تحمل خوب به باد شور ساحلی، گرما، خشکی نسبی و خاک های ضعیف دارد و در مناطق معتدل تا نیمه گرم (شمال، مرکز و شمال ایران و حتی سواحل خزر و خلیج فارس) عملکرد عالی نشان می دهد.

به دلیل زیبایی تنه، برگ های براق و قابلیت شکل پذیری فوق العاده، انتخابی بی نظیر برای باغ های ژاپنی، محوطه های لوکس و مدرن، بونسای های بزرگ، تک کاشت در چمن و ورودی های رسمی است. کاج ژاپنی سیاه همیشه مثل یک اثر هنری زنده در فضای سبز می درخشد.

کاج جزایر قناری :(Canary Island Pine)

کاج جزایر قناری (Pinus canariensis)، یکی از باشکوه ترین و لوکس ترین کاج های جهان است. این درخت همیشه سبز بومی جزایر قناری، سوزن های بلند (۲۰–۳۰ سانتی متر)، نازک، براق و سبز درخشان (به صورت سه تایی) دارد که در نور آفتاب برق می زنند و تاجی بسیار باز، چتری و بسیار زیبا در بزرگسالی می سازد.

تنه صاف خاکستری-نقره ای و سوزن های آویزان و نرم، ظاهری استوایی-معتدل و مجلل به آن می دهد. رشدش سریع است و به راحتی به ۲۰–۳۰ متر می رسد، ولی در ایران معمولاً ۱۲–۲۰ متر می ماند.

کاج قناری تحمل عالی به گرما، خشکی، بادهای شور و خاک های فقیر دارد و در مناطق معتدل تا گرم ایران (تهران، شیراز، اصفهان، بندرعباس و سواحل جنوب) بسیار موفق است. حتی پس از آتش سوزی هم سریع جوانه می زند.

3. انواع کاج گلدانی و آپارتمانی

برای دوست داران طبیعت در محیط های بسته، کاج های آپارتمانی گزینه ای عالی هستند.این گونه ها رشد کندتر دارند، در نور غیرمستقیم هم زنده می مانند و به راحتی در گلدان رشد می کنند.

گونه های پرطرفدار

• کاج مطبق :(Norfolk Island Pine) محبوب ترین کاج آپارتمانی با برگ های طبقه طبقه و منظم
• کاج نوئل :(Norway Spruce) معروف به کاج کریسمس، با ظاهر مخروطی و برگ های تیره رنگ
• کاج کونیکا: مقاوم، کوچک و مناسب فضاهای داخلی با نور طبیعی

برای نگهداری کاج های گلدانی، خاک سبک با زهکشی بالا و آبیاری منظم اما کم حجم ضروری است.

 در یک سایت معتبر درباره کاج مطبق اینگونه گفته شده

“Norfolk pines are evergreen trees... The main habitat of Norfolk pine is Norfolk Island, Australia. Its growth is abundant in natural environments but slow in apartments; it requires abundant oxygen and cannot tolerate high temperatures. Norfolk pine needs ordinary light, cool air, constantly moist soil, relative humidity between 50 and 90 percent, and slightly acidic soil.”

«مطبق کاجیان درختان همیشه سبزی هستند... زیستگاه اصلی کاج مطبق جزیره نورفک استرالیا است. رشد آن در محیط طبیعی زیاد ولی در آپارتمان به کندی رشد می کند، احتیاج به اکسیژن فراوان دارد و درجه حرارت بالا را تحمل نمی کند. کاج مطبق به نور معمولی، هوای خنک، خاک همیشه خیس، رطوبت نسبی بین ۵۰ تا ۹۰ درصد و به خاک کمی اسیدی احتیاج دارد.»

نکات نگهداری و مراقبت از انواع درخت کاج

مراقبت درست از کاج ها باعث می شود ظاهر سبز و سالم خود را برای سال ها حفظ کنند. هرچند این درختان مقاوم هستند، اما بی توجهی به چند نکته ساده می تواند باعث زرد شدن برگ ها یا خشک شدن ریشه شود.

نور و مکان کاشت

کاج ها به نور زیاد و مستقیم علاقه دارند، اما در مناطق بسیار گرم بهتر است در نیم سایه کاشته شوند.در فضای آپارتمانی، کنار پنجره های روشن بهترین محل نگهداری است تا نور کافی دریافت کنند.

آبیاری متعادل

زیاده روی در آبیاری یکی از دلایل اصلی پوسیدگی ریشه در کاج هاست.خاک باید مرطوب باشد اما هرگز غرق آب نشود. در تابستان، آبیاری منظم (2 تا 3 بار در هفته) و در زمستان به صورت محدود انجام شود.در پروژه های ایران کاملیا، اجرای سیستم آبیاری قطره ای با زهکشی زیرسطحی باعث افزایش عمر کاج ها تا دو برابر شده است. برای آشنایی با بهترین روش آبیاری درختان میوه و سوزنی برگ می توانید این مقاله را مطالعه کنید.

خاک و زهکشی مناسب

کاج ها در خاک سبک و دارای زهکشی بالا رشد بهتری دارند.ترکیب خاک باغچه + ماسه + کود پوسیده حیوانی (نسبت 2:1:1) بهترین گزینه برای رشد سالم ریشه است.در گلدان، حتماً سوراخ خروج آب وجود داشته باشد تا ریشه دچار خفگی نشود.درخت کاج از خانواده سوزنی برگ هاست و به خاطر عمق ریشه درخت کاج عمیق دارد که باعث می شود در برابر بادهای شدید و خاک های کم عمق نیز پایدار بمانند.

تغذیه و کوددهی

برای حفظ شادابی برگ ها، هر شش ماه یک بار از کود مخصوص سوزنی برگ ها استفاده کنید.در اواخر زمستان، کود فسفر بالا (برای رشد ریشه) و در تابستان کود پتاس بالا (برای سبزینگی بیشتر) توصیه می شود.

پیشگیری از آفات و بیماری ها

کاج ها معمولا مقاوم هستند، اما در شرایط رطوبت بالا ممکن است به شپشک یا قارچ دچار شوند.هر فصل، برگ ها را با آب تمیز اسپری کنید و در صورت مشاهده آفت، از محلول رقیق صابون یا روغن چریش استفاده کنید.

توصیه کارشناسان ایران کاملیا:اگر در منطقه ای مرطوب زندگی می کنید، به تهویه خاک و فاصله مناسب بین درختان دقت کنید تا قارچ و کپک ایجاد نشود. در پروژه های ایران کاملیا، اجرای سیستم آبیاری قطره ای با زهکشی زیرسطحی باعث افزایش عمر کاج ها تا دو برابر شده است.

اگر قصد جابجایی یا انتقال درخت کاج (چه نهال جوان و چه درخت بالغ) دارید، حتماً قبل از هر کاری راهنمای حرفه ای جابجایی درخت  را مطالعه کنید تا ریشه آسیب نبیند و درخت خشک نشود.

خدمات خرید و مشاوره کاشت نهال کاج از ایران کاملیا

اگر بعد از مطالعه این مطلب تصمیم گرفته اید نهال کاج مناسب فضای خود را انتخاب کنید، تیم ایران کاملیا همراه شماست.ما با سال ها تجربه در طراحی و اجرای فضای سبز، مجموعه ای از نهال های سالم، اصلاح شده و سازگار با اقلیم های مختلف ایران را ارائه می دهیم.

با خرید نهال از ایران کاملیا از این مزایا بهره مند می شوید:

• مشاوره تخصصی برای انتخاب گونه مناسب بر اساس شرایط آب وهوایی
• تضمین سلامت و اصالت نهال با گواهی رسمی
• ارسال سریع به سراسر کشور
• خدمات کاشت، آبیاری و نگهداری پس از تحویل

تمامی نهال های عرضه شده توسط ایران کاملیا دارای گواهی سلامت و اصالت از جهاد کشاورزی هستند و پیش از ارسال، تحت بررسی کارشناسان فضای سبز قرار می گیرند تا سلامت کامل آن ها تضمین شود.برای انتخاب بهترین نوع کاج و دریافت طرح کاشت اختصاصی، با کارشناسان ایران کاملیا تماس بگیرید.در کمتر از 24 ساعت، پیشنهاد دقیق و متناسب با شرایط فضای شما آماده خواهد شد.اگر قصد جابجایی یا انتقال درخت کاج (چه نهال جوان و چه درخت بالغ) دارید، حتماً قبل از هر کاری راهنمای حرفه ای جابجایی درخت و آموزش کاشت درخت را مطالعه کنید تا ریشه آسیب نبیند و درخت خشک نشود.

سؤالات متداول

1. کدام نوع درخت کاج برای حیاط یا باغ مناسب تر است؟

کاج تهران، اتریشی و مونتری بهترین گزینه ها برای حیاط و باغ هستند.این گونه ها در برابر سرما، گرما و باد مقاوم هستند و با خاک ایران سازگاری بالایی دارند.

2. آیا درخت کاج برای نگهداری در آپارتمان مناسب است؟

بله، گونه هایی مثل کاج مطبق و کاج نوئل کوچک برای فضاهای داخلی انتخاب های عالی هستند.آن ها به نور غیرمستقیم و آبیاری منظم اما کم نیاز دارند و در دمای اتاق به خوبی رشد می کنند.

3. برگ درخت کاج از چه نوعی است؟

برگ درخت کاج از نوع سوزنی و همیشه سبز است. این برگ ها باریک، بلند و مومی هستند و معمولا به صورت چندتایی در غلاف های کوچک روی شاخه رشد می کنند.ساختار سوزنی برگ باعث کاهش تبخیر آب می شود و به همین دلیل، کاج در برابر خشکی و سرمای شدید مقاوم است.

4. دانه کاج چند قسمتی است؟

دانه های کاج درون مخروط های چوبی (میوه کاج) قرار دارند و هر مخروط از چندین فلس (پرک) تشکیل شده که زیر هر فلس، یک یا دو دانه وجود دارد.به طور معمول، هر دانه دارای سه بخش اصلی است: پوسته محافظ، هسته مغذی و باله نازک که به پخش شدن آن توسط باد کمک می کند.

5. چطور از زرد شدن برگ های کاج جلوگیری کنیم؟

زرد شدن برگ ها معمولا به دلیل آبیاری زیاد یا زهکشی ضعیف است.از خاک سبک با خروجی مناسب استفاده کنید و اجازه دهید بین دو آبیاری سطح خاک خشک شود.